چگونه فرزندانمان را تشویق کنیم تا درس بخوانند؟

هر پدر و یا مادری آرزو دارد فرزندانش با انگیزه و با تلاش درس بخوانند، اما برخی از بچه‌‌‏ها تمایلی به درس خواندن از خود نشان نمی‌‌‏دهند و نمی‌‌‏توانند در تکالیف درسی خود موفق شوند. اکثر این بچه‌‌‏ها از هوش طبیعی برخوردارند و فقط تمایل و انگیزه به درس خواندن از خود نشان نمی‌‌‏دهند و این امر معمولا موجب دلسردی و خشم والدین می‌‌‏شود؛ بخصوص اینکه فکر می‌‌‏کنند این مساله می‌‌‏تواند آینده شغلی و زندگی آنان را تحت شعاع قرار دهد.

بنابراین شما شروع به غر زدن می‌‌‏کنید و برچسب تنبلی و یا بی مسئولیتی به او می‌‌‏زنید. با آنکه سعی می‌‌‏کنید هر آنچه از دست‌‌‏تان بر می‌‌‏آید برای انگیزه دار کردن او انجام دهید، ولی موفق نمی‌‌‏شوید و نتیجه عکس می‌‌‏شود. در واقع، مشکل اینجاست که ما والدین نمی‌‌‏دانیم چگونه باید بچه‌‌‏ها را با انگیزه کنیم، نه اینکه آنها نمی‌‌‏توانند یا توانایی انگیزه داشتن را ندارند. فقط تعجب می‌‌‏کنیم چرا آنها دوستان یا وسایل الکترونیکی خود را بیشتر از درس و مشق خود دوست دارند.

تصور کنید خودتان کودک یا نوجوان هستید، به چه چیزهایی علاقه نشان خواهید داد؟ آنها نیز باید خودشان این را درک کنند که چه چیزی مهم است و چرا. البته عوامل خارجی ای همچون ناتوانی‌‌‏های یادگیری، مشکلات ذهنی و جسمی، و اختلالات رفتاری و مسائل خانوادگی هم در یادگیری تاثیر دارند.

در اینجا ما به تعدادی راه کار اصلاحی در موفقیت تحصیلی بچه‌‌‏ها اشاره می‌‌‏کنیم:

یک رابطه گرم، مثبت و صمیمانه توام با احترام با فرزندتان ایجاد کنید. مخالف آنها نقش بازی نکنید و نشان دهید کنارش هستید. این امر به شما کمک می‌‌‏کند که بهتر بتوانید روی آنان تاثیر بگذارید. تنبیه، تهدید، سخنرانی و نصیحت و کنترل شما را بجایی نمی‌‌‏برد و روابط‌‌‏تان را بهم می‌‌‏زند. اضطراب، ناکامی، خشم و ترس شما طبیعی و قابل درک هست؛ اما اگر این احساسات به کودکتان منعکس شود راه بجایی نخواهید برد. به یاد داشته باشید که آنها با قصد نمی‌‌‏خواهند جوی نامناسب برای ایجاد شما بکنند و این طور نیست که آنها بدرد هیچ چیز نمی‌‌‏خورند. به خود بگویید: “فرزند من هنوز به نقطه‌‌‏ای که باید برسد نرسیده هست”. همین. بخاطر داشته باشید وظیفه شما کمک به اوست تا یاد بگیرد چگونه باید مسئولیت پذیر شود. اگر شما منفی فکر کنید و اینگونه هم عمل کنید، فرزندتان واکنش منفی به شما نشان می‌‌‏دهد و بجای اینکه مشکل خود را ببیند، با جسارت و با بی‌‌‏احترامی با شما برخورد می کند.

قوانین خاصی در این خصوص تعیین کنید و به آنها پایبند بمانید. اعمالی که دوست دارد انجام بدهد را موکول کنید به پس از انجام دادن تکالیف درسی‌‌‏اش. مثلا بگویید بعد از اتمام تکالیفت، در مورد تماشای فیلمی که دوست داری با هم صحبت می‌‌‏کنیم. بگذارید آنها ساختار قانونمند بودن را بیاموزند و از نظر ذهنی با مسئولیت پذیری آشنا شده و پایبند شوند.

در ایجاد یک برنامه ریزی صحیح مطالعه به او کمک کنید. گاهی بچه‌‌‏ها نیاز دارند در برنامه‌‌‏ریزی درسی به آنان کمک شود. شما می‌‌‏توانید در این مورد به او کمک کنید و ببینید آیا زمانی که برای یادگیری یک درسی اختصاص داده کافی است یا خیر. در عین حال می‌‌‏تواند بیاموزد که در حین انجام کارهای درسی از وسایل الکترونیکی خود نباید استفاده بکند و این یک قانون شود. البته به او تفهیم شود این یک تنبیه نیست بلکه قانونی است که به او کمک می‌‌‏کند درس‌‌‏هایش را بهتر بیاموزد و تمرکزش بهتر شود. گاهی اوقات بچه‌‌‏ها با گوش دادن به موسیقی بهتر می‌‌‏آموزند، ولی مطمئنا وسایل الکترونیکی این چنین عملکردی ندارند.

می توانید قبل یا بعد از مدرسه رفتن کودکتان به او در کارهایی از قبیل چک کردن تکالیف و… کمک کنید و یا با معلمش گفتگویی داشته باشید.

بررسی کنید با بودن در کنار شما و یا بقیه اعضای خانواده بهتر می‌‌‏آموزد یا در تنهایی و در سکوت؛ این موقعیت را برایش فراهم کنید. شما می‌‌‏توانید کارها و تکالیفش را بررسی و مرور کنید ولی کارهای او را شما انجام ندهید.

با کودکتان به بررسی این مساله بپردازید که آیا موافق است کارهایش را به بخش و قسمت‌‌‏های کوچک تقسیم کنید یا آنکه مایل است همه را یکجا انجام دهد. برای اینکار از تخته وایت بورد و یا تقویم کمک بگیرید که زمان‌‌‏ها دقیقا مشخص شود. البته اگر نیاز بود و شما نیز از نظر مالی توانش را داشتید می‌‌‏توانید در برخی موارد از معلم‎های خصوصی کمک بگیرید.

سعی کنید والدی مهربان ولی جدی باشید؛ کمک دهنده، با ثبات، عمل گرا و مراقب. برای هرگونه عمل و ارتباط منفی با بچه تان سعی کنید راه کارهای مثبت را پیدا کنید و آنها را پیاده نمایید. سعی کنید حمایت گر و مشوق وی باشید بجای اینکه نگران و غر زن باشید. شیوه‌‌‏های فرزند پروری شما و بازخورد‌‌‏های شما در عملکرد او موثر است.

فراموش نکنید فرزند شما نیاز ندارد که فقط مقاطع تحصیلی را درست طی کند، بلکه می‌‌‏بایست در همه جنبه‌‌‏های مهم زندگی به تعادل برسد؛ ورزش کردن، داشتن ارتباطات و دوست، رسیدگی به کارهای و امور خانوادگی… به همه اینها باید بپردازد. هر گاه توانستید در امور مدرسه وی مشارکت کنید و علاقه خود را نسبت به پروژه‌‌‏های مدرسه نشان دهید.

پیش بینی‌‌‏های منفی در مورد آینده او نداشته باشید. وقتی می‌‌‏بینیم فرزندمان به مسائل مهم زندگیش اهمیتی نشان نمی‌‌‏دهد براحتی مایلیم در مورد آینده‌‌‏اش نظر منفی بدیم. وقتی می‌‌‏بینیم بجز وقت گذرانی با دوستان و بازی‌‌‏های کامپیوتری به چیزی دیگری علاقه نشان نمی‌‌‏دهد، نگران می‌‌‏شویم که در آینده موفق نباشد و این طرز فکر ما را مضطرب و نگران می‌‌‏کند. اگر بر روی مسائل به طور منفی تمرکز کنید بر روی عملکرد فرزنتان همین تاثیر را خواهد داشت و شما بجای آنکه بر خصائص مثبت فرزنتان تمرکز کنید و کمکش کنید تا روی آنها کار کند شروع به ایجاد چالش و درگیری با او می‌‌‏کنید. اگر با حیوانات خوب است یا اهل کمک کردن به دیگران است یا دوست دارد بیرون برود و فردی اجتماعی است، روی همین موارد به صورت مثبت تمرکز کنید؛ خواهید دید رشد می کند و شخص موفقی خواهد شد و امور مدرسه‌‌‏اش را نیز خوب پیش خواهد برد.

والدین اغلب نگران شکست‌‌‏ها و عدم موفقیت‌‌‏های فرزندان هستند و این نوع نگرش معمولا به چالش و درگیری ختم می‌‌‏شود. اما اگر آرام باشید و درک کنید این حالت‌‌‏های فرزندتان چیزهای بدی نیستند و فرزندتان بی‌‌‏انگیزه  نیست و شما نمی‌‌‏توانید به او فشار بیاورید که انگیزه پیدا کند آنگاه می‌‌‏توانید ببینید واقعاً بچه‌‌‏های شما در چه وضعیتی هستند و می‌‌‏توانید به آنها در مواقع نیاز کمک کنید. هدف شما باید کمک به حل مساله و توقف هر گونه واکنشی منفی در آنان باشد.

دکتر معصومه خسروی دارای دکترای تخصصی در روانشناسی تربیتی، استادیار دانشگاه، با ۱۵ سال سابقه تدریس، تحقیق، تالیف و مشاوره در زمینه های تربیتی و آموزشی