ضرب المثل

در روزگار قدیم ساعت و رادیو و تلویزیون نبود که مردم هر وقت دلشان خواست بفهمند ساعت چند است. ماه رمضان که می شد، نبودن ساعت و رادیو و تلویزیون بیشتر معلوم می شد. به همین دلیل، ماه رمضان که می شد، توپ در می کردند. یعنی وقتی که اذان می رسید ، صدای توپ بلند می شد.

داستان ضرب المثل مرده شور ترکیبش را ببرد به این معنی است که تک تک امور به تنهایی خوب هستند اما مجموعشان فعل حرام است و به درد نمی خورد. گویند؛روزی “مطربی” نزد “مرحوم کرباسی” که از علمای “عهد فتحعلی شاه” بود آمد و حکم شرع را در مورد “رقصیدن” …

ﺟﻤﺎﻝ ﺍﻟﺪﯾﻦ ﺍﺑﻮﺍﺳﺤﺎﻕ ﺍﯾﻨﺠﻮ ﺍﺯ ﺍﻣﯿﺮﺯﺍﺩﮔﺎﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﭼﻨﮕﯿﺰﯼ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺑﻪﻋﻠﺖ ﺿﻌﻒ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻐﻮﻝ ﻭ ﺍﻣﺮﺍﯼ ﭼﻮﭘﺎﻧﯽ ﺑﺮ ﻗﺴﻤﺖ ﺟﻨﻮﺑﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺩﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺷﻬﺮ ﺷﯿﺮﺍﺯ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺷﺎﻩ ﺍﺑﻮﺍﺳﺤﺎﻕ ﺑﻪ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻧﺸﺴﺖ. ﺍﺑﻮﺍﺳﺤﺎﻕ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﯽ ﺧﻮﺵ ﺧﻠﻖ ﻭ ﭘﺎﮐﯿﺰﻩ ﺳﯿﺮﺕ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﻣﺎ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﻪ ﻋﯿﺶ ﻭ ﻋﺸﺮﺕ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻣﻌﻈﻤﺎﺕ ﺍﻣﻮﺭ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﯽ ﺭﺍ ﻭﻗﻌﯽ ﻧﻤﯽﻧﻬﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ.

سنگ مفت گنجشک هم مفت در مورد اشخاصی گفته می‌شود که از انجام هر کاری می‌ترسند در صورتی که آن کار اصلاً ضرری ندارد.

ضرب المثل با آب حمام دوست گرفتن را درباره کسانی که به طرز سهل و ساده و بدون تحمل و رنج و زحمت در مقام جلب دوست بر آیند و بیان خوش و حسن خلق را پایه و اساس تحصیل دوست و جلب محبت قرار دهند ، به کار برده شده و می گویند " فلانی با آب حمام دوست می گیرد."

اگر ساربان شتر را آزار بدهند و او را عصبانی کنند، شتر کینه‌ی انتقام به دل می‌گیرد تا در زمانی مناسب از ساربان انتقام بگیرد. نکته‌ی جالب این است که شتر هر چقدر هم که خشمگین باشد این را می‌داند اگر در زمانی که ساربان‌ها دور هم جمع شده‌اند به آن‌ها حمله کند، افراد دیگر با چوب به او می‌زنند.

اهل بخیه در فرهنگ عامه، کنایه از برخی کارهای خلاف است. به عنوان مثال، زمانی که فردی بخواهد با زبان رمز، هم منقل و هم محفل خود را به دیگری معرفی کند، می گوید: «فلانی هم اهل بخیه است» که نوعی طنز و طعنه نیز محسوب می شود.

بسیاری از مثل ها چکیده یک تمثیل مفصل یا یک داستان بلند عامیانه اند که در کوتاه ترین و زیبا ترین شکل ممکن بروز یافته و بر زبان خاص و عام جاری اندمعنی و مفهوم ضرب المثل

معمولاً تاریخچه و داستانی پندآموز در پس ضرب المثل ها و اصطلاحات قدیمی فارسی نهفته است.بسیاری از این داستان‌ها از یاد رفته‌اند، و پیشینهٔ برخی از امثال بر بعضی از مردم روشن نیست

ضرب المثل من از گوشتش نمی خورم از آبش به من بدهید ، را درباره ی کسی می گویند که رعایت مال حرام و حلال را نکند اما تظاهر به درستی کند و در واقع با دست پس زند و با پا پیش بکشد.

هرگاه راز و سر کسی فاش شود از این ضرب المثل استفاده کرده و می گویند : «فلانی پته اش روی آب افتاد» یعنی اسرارش فاش و برملا گردید.

داستان ضرب المثل گرگ باران دیده در باره افراد آزموده و سردوگرم چشیده و با اندیشه های عاقلانه از همه دشواری ها و بلاها رهایی یافته و راه و رسم زندگی را فرا گرفته اند، بکار می رود

ﺩﺭ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺁﺑﺎﺩﯼﻫﺎﯼ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩ ﺍﺭﺑﺎﺑﯽ ﺑﻮﺩﻩ ﺧﯿﻠﯽ ﻇﺎﻟﻢ ﻭ ﺳﺨﺖﮔﯿﺮ. ﯾﮏ ﺭﻭﺯ ﺣﮑﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺭﻋﯿﺖﻫﺎ ﺟﻔﺘﯽ ﺩﻭﻣﻦ ﮐﺮﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﺳﻼﻣﺘﯽ ﺍﻭ ﺑﯿﺎﻭﺭﻧﺪ. ﺭﻋﯿﺖﻫﺎ ﻫﻢ ﭼﯿﺰﯼ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ. ﻫﺮﭼﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﭼﻪﮐﻨﻨﺪ ﻋﻘﻠﺸﺎﻥ ﺑﻪﺟﺎﯾﯽﻧﻤﯽﺭﺳﺪ.

ضرب المثل هم خدا را میخواهد هم خرما را در مورد آن دسته افراد حریص و طماع به کار می رود که بخواهند از دو نفع و فایده مغایر و مخالف یکدیگر سودمند گردند و حاضر نباشند از هیچ یک صرف نظر کنند.

ضرب المثل علی بهونه گیر برای کسانی به کار می رود که برای هرکاری ایراد می گیرند و چون ایراد رفع شد ایراد دیگری می گیرند. در گذشته در شهری امام زاده ای بود که مردم برای زیارت به آن جا می رفتند.